Dit was 2022

Om het overzicht af te trappen neemt Matti er even de economische voorspellingen voor 2022 bij. Op het moment van die voorspellingen, begin 2022, strijdt de wereld nog volop tegen de omikronvariant van het coronavirus en tegen problemen in de bevoorradingsketens.

De KBC-economen verwachtten aan het begin van het jaar, eens de winterdip voorbij is, een stevige economische groei in de Eurozone en in de VS. Ook in 2023 zou die groei stevig blijven. Voor China, dat sukkelt met een vastgoedcrisis en met harde vuist de coronabesmettingen uit het immense land wil houden, wordt een groei met 5,1% voorspeld.

De inflatie zou geleidelijk moeten afnemen, eens de energieprijzen stabiliseren en de knelpunten in de bevoorradingsketens zijn opgelost. Het is dan al bekend dat de VS een eerste renteverhoging plant in maart. De economen voorzien nog drie bijkomende Amerikaanse verhogingen in 2022 die samen de rente op 1% moeten brengen. Dat Europa de rente in 2022 zou optrekken, lijkt op dat moment ‘onwaarschijnlijk’.

Aanvankelijk hebben de economen het bij het rechte eind. Het economische herstel in de grote economieën loopt verder in januari en februari. Al loopt de inflatie stevig op en blijft de omikronvariant lelijk huishouden. Door oplopende spanningen tussen Rusland en Oekraïne beginnen de grondstofprijzen te stijgen.

Die spanningen mondden eind februari uit in wat geen sterveling voor mogelijk hield: een oorlog in de westerse wereld. Het ongeloof en de afkeer is groot, de oorlog en de strenge sancties van het westen tegen Rusland zorgen voor schokgolven op de beurzen en voor forse prijsstijgingen van energie en andere grondstoffen. Als antwoord trekken de economen de verwachtingen voor een hogere inflatie in de Eurozone op van 3,6 naar 5,5% voor 2022.

De oorlog doet vermoeden dat Europa economisch het zwaarst getroffen zal worden, voornamelijk als gevolg van de grote afhankelijkheid van energie-invoer uit Rusland. Het consumentenvertrouwen krijgt er alleszins een stevige dreun. Er wordt voorspeld dat de economie tot stilstand komt in het tweede én derde kwartaal. Voor het eerst valt het woord ‘recessie’. Niettemin zien de consumerende Amerikanen geen grote problemen aan de horizon.

Dat ligt toch enigszins anders aan de overkant van de Grote Oceaan. Het Chinese zerocovidbeleid wordt stevig op de proef gesteld door de zeer besmettelijke omikronvariant. Fabrieken en bedrijven gaan op slot. Talloze China Towns zitten in quarantaine en dat heeft zijn gevolgen voor de economie. De verwachte groei voor 2022 wordt verlaagd van 5,1% naar 3,7%. Acheraf blijkt dat de Chinsese economie op kwartaalbasis met 2,6% kromp.

Gezien de alsmaar stijgende inflatie, onder meer dankzij de hoge prijs van olie (120 USD per vat), verwachten de KBC-economen een eerste Europese renteverhoging in september. In Amerika versnelt de renteverhogingscyclus omdat blijkt dat de inflatie niet langer enkel zijn oorzaak vindt in hoge energie- en grondstofprijzen maar ook in prijsstijgingen in andere sectoren. Zo zitten miljoenen tonnen graan vast in de Oekraïnse havenstad Odessa. Daarbij ontstaan ongunstige klimatologische omstandigheden en hoge meststofprijzen waardoor voedselprijzen recordhoogtes bereiken. De inflatie raakt alsmaar meer ingebed in alle geledingen van de economie.

Rusland houdt de wereldeconomie, en in het bijzonder de Europese economie, in een wurggreep. De aanvoer van Russisch gas via de kritische pijplijn Nord Stream 1 draait nog op 20% van haar capaciteit. In september gaat de gaskraan zelfs helemaal dicht. Dat dwingt Europa op zoek te gaan naar alternatieven voor het Russische gas om de aankomende winter te overleven. De Europese gasprijzen schommelen nu rond de 200 euro per MWh, een verviervoudiging ten opzichte van een jaar geleden.

Terwijl in de VS het pad der renteverhoging al stevig is betreden, trekt de centrale bank van Europa (ECB) de beleidsrente plots, met 50 basispunten, op tot 0%. Voor het eerst sinds lang is de Europese beleidsrente niet langer negatief. De ECB kon niet anders dan ingrijpen, toen bleek dat de inflatie in juli tot 8,9% gestegen was. In september werd de rente zelfs met 75 basispunten verhoogd. De strijd tegen de inflatie krijgt zo de hoogste prioriteit en kan zelfs ten koste gaan van de economie. Het vertrouwen bij de Europese aankoopdirecteuren zakt onder de drempelwaarde van 50, wat wijst op een aankomende recessie.

In de VS daalde diezelfde vertrouwensindicator tot 52. Door de hogere rente krompen zowel de huizenverkopen, de aankoop van duurzame consumptiegoederen als de bedrijfsinvesteringen in apparatuur en gebouwen. De inflatie daalde er wel lichtjes en dat twee maanden op rij.

Ook China kampt met problemen, maar van een andere aard. Miljoenensteden als Chengdu en Shenzhen zitten weer in lockdown. En de vastgoedmarkt raakt niet uit het schuldenmoeras. De budgettaire en monetaire stimuli van president Xi Jingpin blijken onvoldoende om een serieuze groeivertraging tegen te gaan.

Europa slaagt erin om zich snel aan te passen aan de hoge gasprijzen, zo blijkt. De gasreserves worden snel aangevuld en het LNG-aanbod neemt snel toe. Ook het zachte weer in de laatste herfstmaand steekt een handje toe. De gasprijzen zakten tot 123 euro per MWh eind oktober tegenover een piek van 349 euro per MWh in augustus. Niettemin liggen de Europese gasprijzen nog steeds ongeveer 13 keer hoger dan vóór de pandemie.

De lagere energieprijzen hebben hun gevolgen voor de inflatie. Uit de novembercijfers bleek dat de inflatie voor het eerst sinds lang nu ook in Europa daalde, na een piek tot 10% in september. Lagere prijzen voor energie- en nutsvoorzieningen zijn de voornaamste redenen van die dynamiek. De beurzen oordelen dat de inflatiepiek achter de rug ligt. Diezelfde conclusie trokken ze eerder ook al voor de VS. De centrale banken zijn er echter niet zo gerust op. Ze blijven het pad van renteverhogingen bewandelen. Zowel de ECB, de Amerikaanse centrale bank (Fed) als die van het VK (BoE) trekken de rente met 0,75 punten op.

In de VS vertoont de economie tekenen van veerkracht. De arbeidsmarkt voegt maandelijks nog steeds meer dan 200.000 banen toe en de werkloosheid daalt tot recordlaagtes. In het derde kwartaal was er zelfs een groei van de economie met 2,6% zo blijkt.

In China blijven de vastgoedproblemen en het covidbeleid wegen op de Chinese economie. Maar opstanden her en der tegen de uitzichtloze lockdowns dwingen de overheid tot een andere aanpak. De uiteindelijke groei in 2022 zou moeten stranden op 3,2%. Bijna 2% onder de schatting van de economen bij het begin van het jaar.

De economische 2022-voorspellingen bleken te rooskleurig, stelt Matti vast. Vooral de Russische inval in Oekraïne zorgde voor onverwachte wendingen. Hopelijk brengt 2023 snel vrede, voorspoed en veel te negatieve voorspellingen.